تأثیر عمل‌آوری قطعات بتنی در مقاومت نهایی قطعات
عمل‌آوری قطعات بتنی در تعریف به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که بعد از اتمام عملیات بتن‌ریزی، رطوبت و دمای مناسب را در بتن به کار می‌گیرد تا ویژگی‌های مورد نظر ایجاد شود. بتن برای اینکه رشد کند به رطوبت، دما و زمان نیاز دارد. در صورت نبودن این شرایط کیفیت و مقاومت بتن با مشکل مواجه خواهد شد.
تأثیر عمل‌آوری قطعات بتنی در مقاومت نهایی قطعات
عمل‌آوری قطعات بتنی در تعریف به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که بعد از اتمام عملیات بتن‌ریزی، رطوبت و دمای مناسب را در بتن به وجود می‌آورد تا ویژگی‌های مورد نظر ایجاد شود. بتن برای اینکه رشد کند به رطوبت، دما و زمان نیاز دارد. در صورت نبودن این شرایط، کیفیت و مقاومت بتن با مشکل مواجه خواهد شد. شرایط آ‌ب‌و‌هوایی محیط در چگونگی تأمین شرایط مورد نیاز برای عمل‌آوری بتن نقش دارد. مقاومت بتن زمانی ایجاد می‌شود که عمل‌آوری به خوبی صورت گرفته باشد. عمل‌آوری از سه بخش تشکیل شده است: محافظت، مراقبت و پروراندن.
دلیل اهمیت محافظت این است که بتن مانند نوزادی است که تازه به دنیا آمده است و تا زمانی که بتواند سر پای خودش بایستد نیازمند محافظت مادر و اطرافیان خواهد بود. در بخش محافظت، پارامترهای زیادی نقش دارند که به پیچیدگی و حساسیت موضوع می‌افزاید. در واقع در این بخش از اثر نامطلوب عوامل خارجی بر بتن جلوگیری می‌شود. مراقبت نیز در تعریف مجموعه تدابیری است که برای حفظ رطوبت جهت دستیابی به حداکثر میزان آبگیری اندیشیده می‌شود و پروراندن موجب می‌شود تا گرفتگی و سخت شدن بتن با سرعت بیشتری انجام شود. برای اینکه بتن با کیفیت و مقاومت مناسب تهیه شود، عمل‌آوری امری الزامی است. عمل‌آوری دوام، آب‌بندی، پایداری حجمی، مقاومت سایشی و مقاومت بتن در برابر انجماد و ذوب را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود خصوصیات بتن تا حد چشمگیری تغییر کند.
هیدراسیون برای عمل‌آوری قطعات بتنی
بعد از اینکه آب و سیمان با یکدیگر مخلوط شدند، واکنشی به نام هیدراسیون بتن شکل می‌گیرد که میزان پیشرفت این واکنش در مقاومت بتن نقش زیادی دارد. معمولاً مقدار آب بتن تازه مخلوط شده بیش از چیزی است که در هیدراسیون سیمان به آن نیاز است اما به دلیل اینکه بخش زیادی از آب در اثر تبخیر هدر می‌رود، هیدراسیون بتن با تأخیر انجام می‌شود یا تا حدی که لازم است انجام نمی‌شود.
اینکه چه روشی برای عمل‌آوری بتن استفاده شود به مصالح مورد استفاده، روش ساخت و کاربرد بتن وابسته است. به صورت کلی در اکثر موارد استفاده از بتن، به منظور عمل‌آوری، بتن تازه ریخته و پرداخت شده با گونی‌های مرطوب یا ورقه‌های نایلون پوشانده می‌شود.
در صورتی که شرایط زیر وجود داشته باشد افزایش مقاومت بتن همچنان ادامه دارد:
- سیمان هیدراته نشده وجود داشته باشد
- بتن رطوبت نسبی بیشتر از 80 درصد داشته باشد
- دمای بتن حداقل مطلوب را داشته باشد
- فضای کافی برای تشکیل محصولات واکنش هیدراسیون در اختیار باشد
اگر رطوبت نسبی بتن به زیر 80 درصد برسد، هیدراسیون و افزایش مقاومت بتن تقریباً متوقف می‌شود. اگر بتن خشک شود و مجدداً اشباع شود، واکنش هیدراسیون از سر گرفته می‌شود و مقاومت بتن مجدداً شروع به افزایش می‌کند. بتن را می‌توان مجدداً در آزمایشگاه به حالت اشباع رساند اما انجام این عمل در محل با دشواری‌هایی روبه‌رو است. اگر آب بتن تبخیر شود و بتن مرتباً در معرض خشک و تر شدن قرار گیرد، جمع‌شدگی بتن اتفاق می‌افتد که موجب به وجود آمدن تنش‌های کششی در داخل بتن می‌شود. اگر این تنش‌ها قبل از اینکه بتن مقاومت کششی مناسب را پیدا کند به وجود بیایند، موجب ایجاد ترک‌خوردگی سطحی می‌شوند؛ بنابراین حفظ رطوبت بتن و عمل‌آوری باید بلافاصله انجام شود.
تأثیر دمای بتن در سرعت هیدراسیون و عمل‌آوری قطعات بتنی
دمای بتن در سرعت هیدراسیون تأثیر می‌گذارد. در صورتی که بتن دمای پایینی داشته باشد، مانند بسیاری از واکنش‌های شیمیایی، هیدراسیون بتن نیز با سرعت کمتری پیش می‌رود. برای پدیدآمدن مقاومت اولیه در بتن دمای زیر 10 درجه سانتی‌گراد نامطلوب است. در دمای کمتر از 4 درجه سانتی‌گراد، رشد مقاومت اولیه تا حد زیادی به تأخیر می‌افتد و در دمای 10- درجه سانتی‌گراد و نزدیک به دمای انجماد، رشد مقاومت تقریباً متوقف شده یا بسیار ناچیز می‌شود.
روش‌های مرطوب نگه‌داشتن یا عمل‌آوری قطعات بتنی
روش‌هایی که برای مرطوب نگه‌داشتن بتن به کار می‌روند، به سه نوع رطوبت‌رسانی مستقیم و غیرمستقیم و روش کاهش اتلاف آب از سطح بتن تقسیم می‌شوند. روش‌های رطوبت رسانی مستقیم شامل مواردی مانند غرقاب کردن و بخار کردن هستند. در این روش‌ها تبخیر آب صورت می‌گیرد که تا حدودی باعث خنک‌سازی می‌شود و در هوای گرم کاربردی است. در روش‌های رطوبت‌رسانی غیرمستقیم ایجاد رطوبت از طریق جاذب رطوبت‌رسانی به واسطه حصیر، گلیم، گونی مرطوب، خاک‌اره، پوشال و ماسه مرطوب صورت می‌گیرد. در روش سوم نیز از طریق پوشاندن بتن با کاغذهای نفوذناپذیر یا ورقه‌های پلاستیکی یا استفاده از مواد شیمیایی غشاء ساز عمل‌آوری، از تبخیر سطح جلوگیری می‌شود.
علاوه بر استفاده از هر یک از روش‌های بالا، در بسیاری از موارد از ترکیب روش‌های فوق برای عمل‌آوری قطعات بتنی استفاده می‌شود. اینکه از چه روشی استفاده شود به در دسترس بودن مواد مورد نیاز برای عمل‌آوری، ساختار و اندازه و سن بتن، در اختیار داشتن امکانات تولید و صرفه اقتصادی آن بستگی دارد.
در زیر به اختصار برخی روش‌های عمل‌آوری قطعات بتنی توضیح داده می‌شود:
غرقاب کردن
غرقاب کردن روش مناسبی برای پیشگیری از اتلاف رطوبت موجود در بتن است. این روش برای نگه‌داشتن بتن در دمای یکنواخت نیز مناسب است. اگر دمای آب عمل‌آوری بیش از 12 درجه سانتی‌گراد پایین‌تر از دمای بتن باشد، ممکن است تنش‌های حرارتی و در نتیجه ترک‌خوردگی ایجاد شود. غوطه‌ور کردن کل قطعه بتنی در آب کامل‌ترین روش عمل‌آوری با آب است.
بخارکردن
در شرایطی که رطوبت پایین است و دمای محیط نیز از نقطه انجماد بالاتر است، بخار کردن به عنوان مؤثرترین و بهترین روش عمل‌آوری قطعات بتنی محسوب می‌شود. در این روش سیستمی از افشانه‌ها برای ایجاد مه ریزدانه به کار گرفته می‌شود که رطوبت نسبی هوا را افزایش داده و باعث می‌شود که تبخیر آب از سطح بتن کند شود.
پوشش‌های مرطوب
پوشش‌هایی از قبل گونی، حصیر، پتو و … که برای عمل‌آوری قطعات بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید عاری از هر گونه ماده‌ای که باعث تغییر رنگ بتن می‌شود یا برای بتن زیان‌آور است، باشند. این پوشش‌ها باید قبل از استفاده به خوبی شسته شوند تا روی بتن لک ایجاد نکنند. گونی‌ها باید ضخامت خوبی داشته باشند و مرتب مرطوب شوند. در مقیاس کوچک می‌توان از پوشش‌هایی مانند خاک، خاک‌اره یا ماسه مرطوب نیز استفاده کرد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.